Rak jamy ustnej – na co zwrócić uwagę.

Chcielibyśmy przybliżyć temat profilaktyki i samobadania jamy ustnej, gdyż często się o tym zapomina. A należy pamietać, że nowotwór jamy ustnej jest dość łatwy do wczesnego wykrycia.

Rak jamy ustnej to groźna i podstępnie przebiegająca choroba. Jest to drugi pod względem częstości występowania w Polsce, po raku krtani, nowotwór złośliwy rejonu głowy i szyi. Późne wykrycie nowotworu powoduje śmiertelność rzędu 40-50 proc. w ciągu 5-ciu lat. Pozostali pacjenci, po skomplikowanym leczeniu chirurgicznym, żyją z dużymi okaleczeniami w obrębie twarzy i bardzo obniżonym komfortem życia. Z powodu utraconych tkanek mogą występować trudności w połykaniu, mówieniu, żuciu i oddychaniu.

Jakie są czynniki ryzyka?

• wiek powyżej 40 lat
• palenie papierosów i używanie wyrobów tytoniowych teraz lub w przeszłości (rak jamy ustnej należy do nowotworów tytoniozależnych)
• tytoń + alkohol (zwiększa zachorowalność ok. 15 razy)
• zakażenie wirusem HPV 16 i 18 (osoby mające wielu partnerów seksualnych, uprawiające seks oralny)
• przewlekłe urazy warg i w jamie ustnej (nagryzanie, ucisk protezą itp.)
• narażenie na promieniowanie UV i jonizujace (np. leśnicy, rolnicy, żeglarze)
• choroba nowotworowa lub nowotwory w rodzinie,
• nieodpowiednia higiena jamy ustnej, która prowadzi do częstych stanów zapalnych i zmian w komórkach, które mogą przekształcić się z komórki złośliwe.

Rak jamy ustnej to nowotwór złośliwy dotyczący najczęściej:

• języka,
• dna jamy ustnej,
• wargi – zwłaszcza dolnej,
• dziąsła,
• policzka,
• podniebienia

Objawów nowotworów jamy ustnej jest bardzo wiele, jednak możemy wymienić kilka bardzo specyficznych dla tego typu nowotworów:

• niegojące się, łatwo krwawiące, niebolesne owrzodzenie w obrębie warg, języka, dziąseł i na wewnętrznej stronie policzków,
• wyczuwalny guzek lub zgrubienie w jamie ustnej
• utrata czucia, drętwienie warg, języka lub wewnątrz jamy ustnej,
• białe lub czerwone plamki na dziąsłach, języku lub błonie śluzowej,
• obrzęk żuchwy lub szczęki powodujący złe dopasowanie noszonej wcześniej protezy,
• trudności z żuciem i połykaniem,
• nagle pojawiające się seplenienie, zmiana barwy głosu, uczucie dławienia,
• przeszkody w gardle bez znanej przyczyny,
• ograniczona ruchomość i bóle języka.

Wskaźnik przeżywalności, tak jak w przypadku innych nowotworów, związany jest ściśle ze stadium zaawansowania choroby – dlatego tak istotna jest wczesna diagnostyka. Większości przypadków zachorowania na raka jamy ustnej można by zapobiec gdyby stomatolog, laryngolog, internista lub sam pacjent zwrócili uwagę na zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej, widoczne gołym okiem. Oczywiście nie wszystkie one mają charakter nowotworowy, ale jeżeli coś nie znika lub nie goi się przez dwa, trzy tygodnie to wymaga wnikliwej diagnozy.
Według współczesnych zaleceń jeśli po wdrożeniu leczenia zmiana nie goi się w ciągu dwóch tygodni, należy udać się na bardziej wnikliwą diagnostykę.

Niestety, objawy nowotworów jamy ustnej nie są charakterystyczne, a pierwsze symptomy mogą przypominać zwykłe zakażenie błony śluzowej. Warto być czujnym, i przyjrzec się swojej jamie ustnej  w dobrym świetle, przed lustrem, włącznie z gardłem i migdałkami.

Szczególna uwagę należy zwrócić na: 

• czerwień wargową,
• język,
• trójkąt na żuchwie za ostatnimi zębami trzonowymi (trójkąt zatrzonowcowy),
• błonę śluzową policzków,
• dno jamy ustnej,

Ważnym elementem profilaktyki przednowotworowej jest dokładne badanie tkanek jamy ustnej, głowy i szyi podczas rutynowych wizyt stomatologicznych. Nowotwory wcześnie wykryte i właściwie leczone są w 80 proc. przypadków uleczalne.