Protetyka stomatologiczna to dział stomatologii zajmujący się odtwarzaniem prawidłowej czynności i budowy całego układu stomatognatycznego, w którego skład wchodzą jama ustna z zębami, mięśnie, nerwy oraz stawy skroniowo-żuchwowe.
W protetyce stomatologicznej wyróżniamy dwa podstawowe typy uzupełnień protetycznych:
- uzupełnienia stałe
- uzupełnienia ruchome
Różnią się one od siebie sposobem utrzymania w jamie ustnej. Pierwsze z nich są założone na stałe, co oznacza, że są albo „przyklejone” do pozostałych zębów i implantów lub przykręcone do implantów.
Jest to oczywiście duże uproszczenie, ale dobrze wyjaśniające sytuację. Protezy ruchome to takie, które pacjent może w dowolnym momencie samodzielnie wyjąć z ust.
Każda z grup składa się z różnych rodzajów uzupełnień. W grupie stałych uzupełnień wyróżniamy: wkłady koronowo-korzeniowe, wkłady koronowe, licówki, korony, mosty oraz uzupełnienia stałe oparte na wszczepach śródkostnych, czyli implantach. Na wszczepach mogą być osadzone korony i mosty.
Do uzupełnień stałych zaliczamy:
- Wkłady koronowo-korzeniowe – uzupełnienia stosowane w przypadku zębów leczonych kanałowo. Zastosowanie wkładu koronowo-korzeniowego umożliwia odbudowę bardzo zniszczonego zęba poprzez założenie korony protetycznej. Wkłady koronowo-korzeniowe możemy podzielić na dwa rodzaje: standardowe lub indywidualne. Pierwsze są to wkłady przygotowane przez producentów, mające standardowe rozmiary i kształty. Stosując taki wkład, dentysta może skrócić czas leczenia. Niestety nie zawsze istnieje możliwość ich zastosowania. W przypadku bardzo dużego zniszczenia korony zęba, szczególnie gdy ząb kończy się poniżej poziomu dziąsła, stosuje się wkłady indywidualne. Mogą one być wykonane częściowo przez lekarza i częściowo przez technika lub tylko przez technika. Technik protetyczny wykonuje specjalny model zęba i na nim „buduje” wkład. Niestety takie postępowanie wiąże się z koniecznością odbycia dodatkowej wizyty i dodatkowo zwiększa koszt leczenia.
- Wkłady koronowe – to wkłady wykorzystywane do odbudowy ubytków korony zęba. Najczęściej stosowane w zębach bocznych (trzonowych i rzadziej przedtrzonowych) ze względu na większą powierzchnię tych pierwszych. W zależności od warunków klinicznych (np. liczby i jakości zębów, wcześniejszego leczenia kanałowego, zgrzytania lub zaciskania zębów), zamożności portfela i oczekiwanego efektu estetycznego stosuje się różne materiały. Porcelana uważana jest za najbardziej estetyczny materiał, ale jej koszt jest wyższy, w trakcie normalnego funkcjonowania bardziej ściera zęby przeciwstawne i dodatkowo nie ma możliwości naprawy wypełnienia, na przykład w wypadku konieczności leczenia kanałowego zęba lub gdy wkład porcelanowy się ukruszy.
- Korony – uzupełnienie stałe, które jest wykorzystywane do odbudowy mocno zniszczonego zęba. Mogą to być zęby zniszczone przez próchnicę lub uraz, lecz tylko do pewnego stopnia. Aby było możliwe zastosowanie korony, ząb powinien „wystawać” ponad dziąsło około 3 mm mm. Ta zasada wynika po pierwsze z konieczności objęcia części zęba koroną protetyczną (aby miała się ona na czym trzymać). Po drugie bardzo ważne jest utrzymanie obrzeży korony powyżej poziomu dziąsła. Jest to konieczne, aby umożliwić dokładne oczyszczanie tego połączenia. Dzięki temu, że korona kończy się nad dziąsłem, a stomatolog widzi część zęba, ma on możliwość zauważenia jakichkolwiek zmian w zębie, takich jak na przykład próchnica wtórna.
- Mosty – w przypadku braku zęba istnieje możliwość wykonania mostu. Taki most można opisać jako trzy połączone korony protetyczne, przy czym środkowa jest niepodparta (tzn. nie jest przyklejona do zęba, ponieważ w tym miejscu go nie ma).
- Licówki – licówka to cienkie uzupełnienie protetyczne na wargowej powierzchni zęba (czyli tej widocznej podczas uśmiechu) mające na celu poprawę jego kształtu i koloru. Niestety nie u każdego można zastosować licówki. W przypadku silnego zniszczenia zęba lub obecności w nim wypełnień (czyli „plomb”), a także, gdy ząb był leczony kanałowo, zaleca się wykonanie korony protetycznej.
- Uzupełnienia stałe oparte na implantach – uzupełnienia wsparte na implantach odbudowują ząb w sposób, który najlepiej imituje zęby naturalne. Niestety ich najpoważniejszą wadą jest ich koszt (w najbardziej skomplikowanych przypadkach odbudowa jednego zęba może kosztować nawet powyżej 10 000 zł).
Do uzupełnień ruchomych zaliczamy:
- Protezy akrylowe – czyli w większości wykonane z akrylu (wyglądają jak wykonane z różowego plastiku), są to protezy z założenia śluzówkowe, co oznacza, że opierają się w większości lub w 100% na błonie śluzowej. Niestety wiąże się to ze zmniejszeniem wydolności żucia. W uproszczeniu oznacza to, że każdy kęs trzeba będzie dłużej gryźć. Dodatkowym problemem może być przemieszczanie się protezy w jamie ustnej. Czasami są to jedyne protezy, które można zastosować w przypadku
- Protezy szkieletowe – dzięki konstrukcji składającej się w większości z metalu są bardziej filigranowe. Mniejsze wymiary powodują, że są lepiej tolerowane przez wielu pacjentów. Dodatkowo konstrukcja metalowa umożliwia wykonanie podparć, czyli swego rodzaju podpórek na zębach, dzięki którym proteza opiera się głównie na nich, a nie – jak w przypadku poprzednio omówionych protez akrylowych – na śluzówce. Umożliwia to bardziej naturalne obciążanie protez w trakcie żucia, którego wydolność pozostaje zbliżona do żucia za pomocą naturalnych zębów. Niestety koszt protez szkieletowych jest około trzykrotnie wyższy niż protez akrylowych.
Jak się przygotować do leczenia?
Najważniejsze w przypadku planowania leczenia protetycznego jest całkowite wyleczenie próchnicy, stanu zapalnego dziąseł i przyzębia, wyleczenie kanałowe wszystkich zębów, które tego wymagają i nauczenie się optymalnego dbania o higienę jamy ustnej. Czasami pacjenci nie rozumieją, dlaczego muszą wcześniej wykonać leczenie przygotowawcze, nawet w zębach, które mają być objęte leczeniem protetycznym. Powód jest bardzo ważny. Wszystkie te stany chorobowe spowodowane są obecnością bakterii w jamie ustnej. W trakcie leczenia protetycznego bakterie przemieszczają się po całej jamie ustnej i dostają się również pod uzupełnienia protetyczne. W przyszłości będzie to skutkowało większym ryzykiem powstania próchnicy wtórnej – czyli takiej, która występuje pod koroną. Niestety pod uzupełnieniami protetycznymi dużo trudniej wykryć taki stan. Im więcej bakterii w jamie ustnej, tym łatwiej rozwija się próchnica wtórna. Aby zminimalizować ryzyko jej powstania , należy dobrze przygotować jamę ustną przed leczeniem.
źródło: www.mp.pl
zdjęcie: pl.freepik.com