Do naszej kliniki często trafiają pacjenci którzy skarżą się na suchość w ustach, dlatego warto nieco szerzej opisać ten problem. Suchość w ustach, w żargonie medycznym nazywana jest kserostomią.
Kserostomia to efekt zmniejszenia lub całkowitego zahamowania wydzielania śliny przez nasze ślinianki. Z tym problemem boryka się blisko 30% pacjentów.
Musimy pamiętać, że ślina spełnia bardzo ważna rolę w naszym organiźmie. Do najważniejszych z nich zaliczamy funkcję ochronną oraz trawienną. Ślina oczyszcza jamę ustną przez ciągłe wypłukiwanie resztek pokarmowych, skład chemiczny śliny pozwala zneutralizować substancje o zbyt wysokim PH (odczyn kwaśny jest niepożądany). Ślina nawilża jamę ustną, co chroni śluzówkę przed wysychaniem i uszkodzeniem oraz ułatwia regenerację nabłonka. Nie wiele osób o tym wie, ale ślina działa też przeciwbakteryjnie.
Niedobór śliny objawia się :
- uczuciem suchości w ustach
- uczuciem lepkości w ustach i na języku
- pieczeniem warg i języka,
- utrudnionym połykaniem i mówieniem.
Brak śliny jest także przyczyną problemów z odczuwaniem smaków, pękaniem warg i większą podatnością błony śluzowej na urazy i owrzodzenia.
Kserostomia może być wywołana przez różne czynniki:
- stres,
- palenie papierosów,
- narkotyki,
- chemioterapię,
- przyjmowanie niektórych leków,
- odwodnienie,
- niektóre choroby układowe,
- oddychanie przez usta,
Niekiedy jednak za zaburzone wydzielanie śliny odpowiadają same ślinianki, a dokładniej – toczące się w nich procesy zapalne. Wyróżnia się duże i małe gruczoły ślinowe. Duże ślinianki są narządem parzystym, charakteryzującym się symetrycznym położeniem oraz porównywalnym kształtem i wielkością.
Do dużych gruczołów ślinowych zaliczamy:
- ślinianki przyuszne,
- ślinianki podżuchwowe
- ślinianki podjęzykowe.
Największe są ślinianki przyuszne znajdujące się po obu stronach żuchwy, do przodu od małżowin usznych. Ślinianki podżuchwowe położone są z tyłu jamy ustnej, przyśrodkowo w stosunku do kątów żuchwy. Natomiast ślinianki podjęzykowe – najtrudniejsze do uwidocznienia – znajdują się po obu stronach języka, pomiędzy mięśniami gnykowo-językowymi i żuchwowo-gnykowymi.
Poza dużymi gruczołami ślinowymi za produkcję śliny odpowiedzialne są również tysiące małych gruczołów ślinowych rozsianych w obrębie całej błony śluzowej jamy ustnej. Najczęściej zmiany chorobowe występują w jednej ze ślinianek. Właściwie jedynym wyjątkiem są zapalenia na tle wirusowym.
W większości przypadków zmiany chorobowe występują w jednej ze ślinianek. Wyjątek stanowią zapalenia na tle wirusowym, stany obrzękowe ślinianek w przebiegu różnych chorób układowych i zaburzeń metabolicznych, a także schorzenia na tle immunologicznym. Najczęstszym schorzeniem ślinianki jest kamica (w 90% dotyczy gruczołów podżuchwowych, w przyusznych należy do rzadkości). W dalszej kolejności wyróżniamy popularną świnkę czyli wirusowe zapalenie ślinianek oraz zapalenie na tle bakteryjnym (wywołane gronkowcami lub paciorkowcami). Chory gruczoł ślinowy jest bolesny i obrzęknięty, wydziela mniej śliny. U osób z osłabioną odpornością zapalenie może doprowadzić do powstania ropni w miąższu ślinianki lub skończyć się na ropowicy szyi.
Kolejnym schorzeniem ślinianek jest tzw. sialoza – choroba o różnorodnej i nie do końca wyjaśnionej etiologii, które zwykle dotykają obydwu gruczołów. Przypuszcza się, że sialoza wiąże się z zaburzeniami endokrynologicznymi i metabolicznymi. Do typowych objawów choroby należą: bezbolesny obrzęk gruczołów ze zmniejszonym wydzielaniem śliny, które powoduje pieczenie, suchość, utrudnione połykanie, kaszel.
Ostatnią grupę chorób stanowią jak zawsze nowotwory. Większość z nich występuje w śliniance przyusznej i ma postać niezłośliwego gruczolaka (około 75% wszystkich guzów). Nowotwory złośliwe występują dużo rzadziej (około 10% wszystkich guzów) i są to z reguły raki płaskonabłonkowe lub wieloletnie gruczolaki wielopostaciowe, które uległy zezłośliwieniu.
Leczenie samej suchości w ustach ( kserostomii) to przede wszystkim terapia schorzenia ją wywołującego. Dodatkowo stosuje się preparaty stymulujące wydzielanie śliny lub jej substytuty. Ze względu na zwiększoną podatność na schorzenia zębów i błony śluzowej jamy ustnej, pacjenci z kserostomią powinni regularnie dokonywać przeglądów stomatologicznych.
źródło: dentonet.pl; medonet.pl
zdjęcie: pl.freepik.com
źródlo: medonet.pl
zdjęcie: pl.freepik.com